Carnaval in Eindhoven: een duurzaam fiasco in herbruikbare bekers

Carnaval in Eindhoven stond dit jaar in het teken van duurzaamheid. De gemeente besloot dat het tijd was om af te rekenen met wegwerpplastic, en dus werden herbruikbare plastic bekers geïntroduceerd. Een nobel idee, maar zoals zo vaak bij gemeentelijke projecten liep de uitvoering verre van vlekkeloos.

Van hygiëneproblemen tot financiële onduidelijkheden en een gebrek aan transparantie—het nieuwe systeem riep bij veel Lampegatters meer vragen op dan het beantwoordde.

Wie bepaalde de regels en waarom?
Om te beginnen heeft de gemeente een tender uitgeschreven, voor wie de leverancier gaat worden voor deze hard cups. Helaas kan ik op het daarvoor bestemde platform niets terug vinden? Wie o wie kan hierover iets vinden, en dan met name de uitgangs punten en de eisen. 

De gemeente Eindhoven stelde de spelregels op en koos voor een verplichte invoering van herbruikbare hardcups van 0,2 liter en pitchers van 1,5 liter. Waarom deze specifieke formaten? Dat blijft onduidelijk. Wat wél duidelijk is, is dat horecaondernemers geen keuze hadden: zij moesten zich aanpassen en de bekers afnemen.Voor de feestvierders betekende dit een extra kostenpost. Bij elk drankje betaalde je €1 extra voor de beker, waarvan je bij inlevering slechts €0,50 terugkreeg. Voor een pitcher betaalde je €5 en kreeg je €2,50 retour. Een systeem dat zou moeten werken, maar uiteindelijk vooral verwarring en frustratie opleverde.De gemeente regelde de overkoepelende organisatie, maar legde de uitvoering grotendeels bij de ondernemers neer. (Eindhoven.nl)

Hygiëne? Een ondergeschoven kindje
Het hergebruik van bekers klinkt milieuvriendelijk, maar brengt serieuze hygiëne-uitdagingen met zich mee. Volgens voedselveiligheidsvoorschriften moeten herbruikbare drinkbekers na elk gebruik grondig gereinigd worden met warm water en een geschikt desinfectiemiddel. Maar in de praktijk bleek dat nauwelijks haalbaar. Bij veel cafés en barren werden de bekers slechts kort omgespoeld in koud leidingwater. Medewerkers klaagden over het gebrek aan fatsoenlijke spoelfaciliteiten. Koud water en een snelle spoelbeurt zijn bij lange na niet voldoende om bacteriën te doden, waardoor het risico op ziekteverspreiding toenam.

Dennis Valent van Dutch Cups, een expert op dit gebied, zegt hierover:
“Bij kleine evenementen kan handmatig spoelen voldoen, mits er voldoende stromend water, zachte borstels en een goede dosering van zeep en water wordt gebruikt. Bij grotere evenementen is het vaak efficiënter om bekers centraal te reinigen en pas bij een volgend evenement opnieuw in te zetten.”
Internationale richtlijnen, zoals de Global Best Practice Guidelines, beschrijven precies hoe dit proces op een veilige manier moet verlopen. Waarom is de gemeente hier niet actiever mee aan de slag gegaan? Was hygiëne simpelweg geen prioriteit bij de aanbesteding?

Waar ging al dat geld naartoe?
De financiële constructie achter het bekerproject is allesbehalve transparant. Ik kan er niet achterkomend door wie dit allemaal geregeld is en wat de verdeelsleutels zijn. Wellicht is er iemand  met een financiële achtergrond of iemand die werkzaam is bij een overheidsdienst zoals bijvoorbeeld de belastingdienst die dit eens kan uitzoeken.

• Statiegeldsysteem: Elke bezoeker betaalde €1 per beker, waarvan slechts €0,50 werd teruggegeven bij inlevering. Voor een pitcher betaalde je €5 en kreeg je €2,50 retour. (Lampegat.com)

• Horecaondernemers: Zij moesten verplicht de bekers afnemen en beheren, inclusief het terugbetalen van het statiegeld.

• Niet-ingeleverde bekers: Dit geld verdween ergens in de keten, maar wie daar precies beter van werd, blijft vaag.

Het lijkt er sterk op dat de ondernemers grotendeels opdraaiden voor de kosten en dat niet-geretourneerd statiegeld een verborgen verdienmodel is geweest. Heeft de gemeente zich ooit afgevraagd of dit wel eerlijk was?

Privacy? Lever je gegevens maar in
Alsof de kosten en hygiëneproblemen nog niet genoeg waren, kwam er nog een verrassing bij het inleveren van bekers. Wie zijn geld terug wilde, moest naam, adres en bankgegevens invullen.
Het is onduidelijk waarom deze gegevens werden verzameld en hoe ze worden verwerkt. In tijden waarin privacywetgeving steeds strenger wordt, lijkt dit een grove fout. Worden deze gegevens veilig bewaard of verkocht? Een duidelijke uitleg van de gemeente ontbreekt.

Handhaving: een mysterie
Volgens de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) was het gebruik van wegwerpplastic tijdens carnaval in de binnenstad verboden. (Officiële bekendmaking)
Er werd beweerd dat hierop werd gehandhaafd, maar bij geen enkele ondernemer die ik sprak, is daadwerkelijk controle geweest. Waarom introduceer je regels als je er vervolgens niets mee doet? Of waren de handhavers simpelweg zelf aan het feesten?

Conclusie: duurzaam of duurkoop?
Het idee achter de herbruikbare bekers was goed, maar de uitvoering rammelde aan alle kanten:

• Hygiëne? Niet op orde. Koud water en snelle spoelbeurten zijn onvoldoende om bacteriën te doden.
• Kosten? Onduidelijk. Feestvierders en ondernemers draaiden op voor een systeem waarvan niet duidelijk is waar het geld bleef.
• Privacy? Een grap. Je moest persoonlijke gegevens afstaan voor een paar euro statiegeld.
• Handhaving? Onzichtbaar. Er zou gecontroleerd zijn, maar niemand lijkt het te hebben gemerkt.

Het lijkt erop dat de gemeente vooral duurzaamheid wilde uitstralen, zonder zich druk te maken over de praktische uitvoering. De Lampegatters moesten het maar gewoon accepteren want de logica is nergens te vinden.

Misschien volgend jaar gewoon zelf een beker meenemen?