De Beethoven-symfonie van ASML – mét gratis busbaan

 

ASML, de melkkoe van Brainport, wordt vaak omschreven als de trots van Nederland. Politici, van Veldhoven tot Den Haag, buigen diep en roepen dat dit bedrijf “onmisbaar” is voor onze economie. En ja, dat klopt: zonder ASML geen chips, geen miljardenexport en geen glimmende trots voor de regio. Maar laten we eerlijk zijn: dit gaat niet meer om trots. Dit gaat om een multinational die op kosten van de belastingbetaler een heel koninkrijk laat bouwen.

Neem de Beethoven-deal: een slordige 2,5 miljard euro, grotendeels publiek geld. Officieel bedoeld voor woningen, infrastructuur en leefbaarheid. In de praktijk? Een verkapte subsidie, zodat ASML haar leger aan expats en werknemers netjes kan huisvesten en vervoeren. En alsof dat nog niet genoeg is, incasseert de top van ASML salarissen en bonussen waar de gemiddelde Nederlander alleen maar over kan dromen. De CEO krijgt jaarlijks bijna meer dan de hoofdprijs van de Postcode Loterij – en dat gewoon structureel.

En dan het infrastructuurluikje van dit alles: HOV4, de peperdure hoogwaardig-openbaar-vervoerverbinding tussen Eindhoven en Veldhoven. Kosten: honderden miljoenen. Belofte: een drukke verbinding voor al die forenzen. Realiteit: bussen die overdag bijna leeg rondrijden, en ’s avonds helemaal spookritten maken. Een miljoenenproject dat vooral schittert in leegte – maar hé, het staat goed op de powerpoint van de wethouder. En wie betaalt? Juist, u en ik.

Ondertussen speelt ASML graag voor Sinterklaas: een kunstgrasveldje hier, een Van Gogh-fietsroute daar, misschien zelfs “betaalbare woningen” (lees: koop vanaf 480.000 of huur vanaf 1.300 per maand – betaalbaar voor wie precies?). Mooie PR, maar die cadeaus worden uiteindelijk uit de Beethoven-pot gefinancierd. Met andere woorden: het is ons eigen geld dat terugkomt in de vorm van een gesponsorde fietstocht.

De lokale politiek? Die slikt het allemaal zonder te kauwen. Alles wat uit de mond van ASML komt, is heilig. Kritische vragen zijn er niet – men lijkt bang om de toorn van Veldhoven af te roepen. Terwijl een oude wijsheid van meneer Philips nog altijd geldt: alles met Te moet je wantrouwen, behalve tevreden. Te afhankelijk, Te duur, Te veel geloof in één bedrijf – het is een recept voor ellende.

Want laten we wel wezen: bomen groeien niet tot in de hemel. De dag dat de Chinezen met vergelijkbare lithografie machines komen, is de dag dat dit kaartenhuis in elkaar stort. En dan? Dan ligt niet alleen ASML stil, maar de hele regio – inclusief alle toeleveranciers die zo keurig zijn meegezogen in de ASML-bubbel. Chaos gegarandeerd, werkloosheid alom.

Tot die tijd vieren we feest in de symfonie van Beethoven. ASML speelt de eerste viool, de politiek klapt op de maat en de belastingbetaler mag het orkest financieren. En de HOV4? Die rijdt leeg zijn rondjes, als stille getuige van hoe we collectief voor de gek worden gehouden.

 LK